Thông tin chung
Thành phố ven biển của Vương quốc Na Uy.
Các thông tin tóm tắt cơ bản, tổng quát về Vương quốc Na Uy.
- Tên nước: Vương quốc Na Uy (the Kingdom of Norway).
- Ngày quốc khánh: 17/5/1814, ngày ban hành hiến pháp đầu tiên của Na Uy.
- Thủ đô: Oslo
- Vị trí địa lý: Na Uy nằm ở phía Bắc Châu Âu, trên phần Tây và Bắc bán
đảo Scandinavia; Phía Tây và Nam giáp biển Bắc; Phía Đông giáp Thụy Điển; Phía
Bắc giáp Phần Lan và Nga.
- Diện tích: 385.252km2
- Khí hậu: Ôn đới dọc theo bờ biển, dòng hải lưu Bắc Đại Tây Dương có làm
thay đổi khí hậu; trong đất liền lạnh hơn; mưa quanh năm ở bờ biển phía Tây.
Nhiệt độ trung bình tháng 1: từ -2 đến -4 độC, tháng 7: 10-17 độC. Lượng mưa
trung bình hằng năm: 300-3.000mm.
- Dân số: 4.912.000 (con số ước lượng đến 2010)
- Dân tộc: Người Na Uy (97%); các dân tộc khác (3%).
- Hành chính: Na Uy được chia thành mười chín vùng hành chính cấp một được
gọi là fylker ("Hạt", số ít fylke) và 431 kommuner cấp hai ("Khu đô thị", số ít
kommune). fylke là cấp hành chính trung gian giữa nhà nước và khu đô thị. Nhà
vua có đại diện ở mọi hạt bởi một Fylkesmann.
- Đơn vị tiền tệ: NOK (cuaron Nauy (NKr)
- Tôn giáo: Đạo Tin lành dòng Luther (96%); đạo Thiên chúa (4%).
- Ngôn ngữ: Tiếng Na Uy.
Địa lý
+ Vị trí địa lý: Na Uy nằm ở phía Bắc Châu Âu, trên phần Tây và Bắc bán đảo
Scandinavia; Phía Tây và Nam giáp biển Bắc; Phía Đông giáp Thụy Điển; Phía Bắc
giáp Phần Lan và Nga.
+ Diện tích: 385.252km2
+ Địa hình: Đất nước Na Uy đa phần là núi hay vùng đất cao, với sự đa dạng lớn
về địa hình tự nhiên do các dòng sông băng thời tiền sử gây nên. Đặc điểm đáng
chú ý nhất là các vịnh hẹp, những rãnh sâu cắt vào đất liền của biển sau sự chấm
dứt của Thời kỳ băng hà, vịnh dài nhất là Sognefjorden. Na Uy cũng có nhiều sông
băng và thác nước. Những điều kiện địa hình trên khiến giao thông của Na Uy khó khăn, nhất
là vào mùa đông, cũng như hạn chế khả năng phát triển nông nghiệp.
+ Khí hậu: Na Uy có nhiệt độ ấm và lượng mưa lớn hơn ở các vùng có vĩ độ bắc,
đặc biệt dọc theo bờ biển. Lục địa có bốn mùa riêng biệt, với mùa đông lạnh và
ít mưa hơn trong đất liền. Vùng cực bắc chủ yếu có khí hậu cận Bắc Cực biển,
trong khi Svalbard có khí hậu tundra Bắc Cực.
Có sự khác biệt theo mùa lớn trong ngày. Tại các vùng phía bắc Vòng Bắc Cực, mặt
trời mùa hè có thể không bao giờ xuống dưới đường chân trời, vì thế Na Uy được
miêu tả là "Vùng đất của Mặt trời lúc nửa đêm." Trong mùa hè, người dân ở phía
nam Vòng Bắc Cực có ánh sáng mặt trời trong vòng gần 20 giờ trong ngày.
+ Tài nguyên: Dầu mỏ, đồng, khí tự nhiên, pirít, ni ken, sắt, kẽm, chì; thủy
sản, gỗ, tiềm năng thủy điện.
Lịch sử
Người Viking Na Uy là những người đầu tiên đi khai phá đất đai, mở mang bờ cõi.
Thời đại Viking ở Na Uy kéo dài từ đầu thế kỷ IX. Na Uy thống nhất vào năm 872
khi Vua Harald Harfager thiết lập triều đại đầu tiên ở các vùng đất chiếm được,
mở ra một thời kỳ phát triển phồn thịnh.
Hai thế kỷ sau, Na Uy bị suy yếu do nạn ngoại xâm và nội chiến liên miên, bị Đan
Mạch thống trị nhiều lần.
Năm 1397, Na Uy nằm trong liên minh với Đan Mạch và liên minh này kéo dài hơn 4
thế kỷ.
Từ 1814 đến 1905, Na Uy nằm trong liên minh với Thụy Điển. Na Uy giành được độc
lập năm 1905.
Trong Chiến tranh Thế giới thứ II, Na Uy bị Đức chiếm đóng.
Tháng 10/1944, quân đội Liên Xô giải phóng miền Bắc Na Uy.
Ngày 8/5/1945, quân đội Đức ở Na Uy đầu hàng đồng minh.
Na Uy đã gia nhập NATO năm 1949, và trở thành một đồng minh thân cận của Hoa Kỳ.
Hai cuộc trưng cầu dân ý nhằm gia nhập Liên minh châu Âu (được gọi là Cộng đồng
châu Âu năm 1972) đã thất bại với tỷ số mong manh năm 1972 và 1994.
Chính trị
Thể chế chính trị: Quân chủ lập hiến.
* Hiến pháp: Thông qua ngày 17/5/1814, sửa đổi năm 1884.
* Cơ quan lập pháp: Quốc hội gồm hai viện: Thượng viện (Lagting) và Hạ viện
(Odelsting) với 165 ghế, nhiệm kỳ 4 năm; có 12 ủy ban thường trực giúp việc cho
Quốc hội, thành phần các ủy ban được phân bổ theo tỷ lệ đại diện của mỗi đảng
trong Quốc hội.
* Cơ quan hành pháp: Vua đứng đầu Nhà nước theo chế độ cha truyền con nối.
Đứng đầu Chính phủ là Thủ tướng. Sau khi bầu cử Quốc hội, thủ lĩnh của đảng
chiếm đa số hay thủ lĩnh của liên minh chiếm đa số thường được Quốc vương bổ
nhiệm làm Thủ tướng với sự phê duyệt của Quốc hội.
* Cơ quan tư pháp: Tòa án tối cao, các thẩm phán do Quốc vương bổ nhiệm.
* Chế độ bầu cử: Phổ thông đầu phiếu, cử tri từ 18 tuổi trở lên.
* Các đảng phái lớn: Công Đảng, Đảng Bảo thủ, Đảng Tự do, Đảng Trung tâm, Đảng
Dân chủ Thiên chúa giáo, Đảng Tiến bộ, Đảng Xã hội chủ nghĩa cánh tả.
Kinh tế
Hiện nay kinh tế Na Uy có tốc độ tăng trưởng cao vào bậc nhất ở châu Âu (4,9%
năm 2007), và là một trong những nước có mức sống cao nhất thế
giới(55.600USD/người).
Na Uy có nguồn tài nguyên thiên nhiên giàu có, nhất là về năng lượng (dầu khí,
thủy điện), thủy hải sản và rừng; với lực lượng lao động có trình độ khoa học kỹ
thuật và tay
nghề cao.
Đóng tàu và vận tải biển là một trong những ngành công nghiệp chủ yếu của Na Uy.
Hiện nay Na Uy kiểm soát gần 10% thương thuyền trên thế giới, chiếm 15% tổng giá
trị xuất khẩu. Na Uy đứng thứ 3 thế giới về cung cấp các dịch vụ cho khai thác
dầu khí ở ngoài khơi, thứ 2 (sau Mỹ) về đội tàu phục vụ cho khai thác dầu.
Đánh cá và nuôi trồng thủy sản là hai ngành quan trọng nhất của Na Uy, chủ yếu
nuôi hai loại cá hồi (thịt vàng và thịt đỏ) để xuất khẩu, sản lượng chiếm tới
1/2 số cá hồi đánh bắt và nuôi của thế giới.
Dân số ít nên nhu cầu của thị trường trong nước nhỏ và ngoại thương đóng một vai
trò quan trọng trong nền kinh tế Na Uy. Trong đó, xuất khẩu dầu khí là nguồn thu
nhập quan trọng nhất của Na Uy (chiếm 30% giá trị xuất khẩu và đóng góp trên 10%
cho thu nhập của cả nước).
* Về Công nghiệp: Tổng giá trị các sản phẩm công nghiệp chiếm 42,9% GDP và thu
hút 22% lực lượng lao động.
- Sản phẩm công nghiệp chính: Dầu mỏ và khí tự nhiên, thực phẩm, tàu thủy, bột
giấy và giấy, kim loại, hóa chất, gỗ, hàng dệt.
* Về Nông nghiệp: Tổng giá trị các sản phẩm nông nghiệp chiếm 2,4% GDP và thu
hút 4% lực lượng lao động.
- Sản phẩm nông nghiệp chính: Yến mạch, ngũ cốc, thịt bò, sữa, cá.
* Về Dịch vụ: Tổng sản phẩm dịch vụ chiếm 54,7% GDP và thu hút 74% lực lượng lao
động.
* Về Xuất khẩu: 136,1 tỷ USD ( năm 2007).
- Các mặt hàng xuất khẩu chính: Dầu mỏ và các sản phẩm dầu mỏ, máy móc và thiết
bị, kim loại, hóa chất, tàu thủy, cá.
- Các bạn hàng xuất khẩu chủ yếu: Anh (26,8%), Đức (12,3%), Hà Lan (10,3%), Pháp
(8,2%), Thụy Điển (6,4%), Mỹ (5,7%).
* Về Nhập khẩu: 75,98 tỷ USD (năm 2007).
- Các mặt hàng nhập khẩu chính: Máy móc và thiết bị, kim loại, hóa chất, thực
phẩm.
- Các bạn hàng nhập khẩu chủ yếu: Thụy Điển (15%), Đức (13,5%), Đan Mạch (6,9%),
Anh (6,4%), Trung Quốc (5,7%), Mỹ (5,3%), Hà Lan (4,1%).
* Giao thông-Vận tải:
- Đường sắt: 4.043 km.
- Đường bộ: 92.513 km.
- Đường thủy: 1.577 km.
Văn hóa
Nền văn hóa Na Uy có mối liên hệ chặt chẽ với lịch sử và địa lý của quốc gia
này. Nhắc tới nền văn hóa Na Uy là người ta nhắc tới nền văn hóa trang trại được
duy trì liên tục cho tới ngày nay. Những điều kiện về tự nhiên như sở hữu nguồn
tài nguyên (đặc biệt là thủy sản) quý hiếm, điều kiện khí hậu khắc nhiệt; cùng
với đó là những đạo luật về quyền sở hữu đất đai có từ lâu đời đã trở thành
những yếu tố tạo nên nền văn hóa trang trại Na Uy.
Trong thế kỷ 18, nền văn hóa này đã tạo nên một phong trào lãng mạn dân tộc mạnh
mẽ, mà tới nay những di sản của phong trào này còn được thấy rõ trong ngôn
ngữ Na Uy và trên các phương tiện truyền thông. Trong thế kỷ 19, văn hóa Na Uy
tiếp tục nở rộ trong nỗ lực để đạt tới một bản sắc văn hóa độc lập của quốc gia
trên các lĩnh vực nghệ thuật, văn học và âm nhạc. Điều này tiếp tục được duy trì
đến ngày hôm nay trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn và sự hỗ trợ của chính phủ
trong các hoạt động triển lãm, dự án văn hóa và nghệ thuật.
Bên
cạnh những nỗ lực tạo nên những giá trị bản sắc văn hóa riêng của mình, nền văn
hóa Na Uy cũng có quá trình tương tác, du nhập các giá trị văn hóa của các quốc
gia khác. Ảnh hưởng văn hóa lớn nhất từ nước ngoài tới văn hóa Na Uy đến từ
Đan Mạch,
và tiếp theo là Thụy
Điển. Na Uy ngày nay đang
được hưởng một nền văn hóa
thích nghi mạnh mẽ với văn hóa
phương Tây
nói chung. Trong 30 năm
qua, Na Uy đã phát triển từ một
nền văn hóa đơn nhất dân
tộc chủ nghĩa
để
trở thành
một quốc gia
có nền văn hóa đa dạng
với sự đóng góp của
cộng đồng lớn người nhập cư,
đặc biệt là ở Oslo, nơi một phần tư
dân số
là người nhập cư.
+ Giáo dục: Tỷ lệ biết đọc, biết viết: 100% trên tổng số dân.
ở Na Uy, việc học tập được miễn phí và bắt buộc đối với tất cả trẻ em trong 9
năm. Có bốn trường đại học tổng hợp ở Oslo, Bergen, Trondheim và Tromso.
+ Nghệ thuật biểu diễn
* Điện ảnh: Không phải đến gần đây, điện ảnh Na Uy mới nhận được sự công nhận
của quốc tế mà ngày từ đầu năm 1959, bộ phim "Nine Lives" của đạo
diễn Arne Skouen đã được đề cử trao giải Oscar. "Flåklypa Grand Prix"
(tiếng Anh: "Pinchcliffe Grand Prix"), một bộ phim hoạt hình của đạo diễn
Ivo Caprino, phát hành vào năm 1975, xoay quanh nhân vật Kjell Aukrust đã
trở thành bộ phim Na Uy được công chiếu rộng rãi nhất mọi thời đại.
Kể từ những năm 1990, ngành
công nghiệp phim Na Uy
phát triển mạnh với
mức sản xuất
20 bộ phim mỗi năm.
*Âm nhạc: nền âm nhạc Na Uy nổi tiếng với các tên tuổi như nhạc sỹ dòng
nhạc cổ điển lãng mạn Edvard Grieg, nhạc sỹ dòng nhạc hiện đại Arne Nordheim và
đặc biệt là dòng nhạc rock Na Uy (Black metal).
Các nghệ sỹ nhạc cổ điển của Na Uy gồm Leif Ove Andsnes, một trong những nghệ sỹ
piano nổi tiếng nhất thế giới, và Truls Mørk, một nghệ sỹ violon nổi bật.
Nhạc kịch Jazz cũng rất phát triển. Jan Garbarek, Mari Boine, Arild
Andersen, và Bugge Wesseltoft là những nghệ sỹ kịch jazz nổi tiếng thế giới
trong khi Paal Nilssen-Love, Supersilent, Jaga Jazzist và Wibutee đã đạt đẳng
cấp thế giới ở độ tuổi rất trẻ.
Na Uy có một nền âm nhạc dân gian đặc sắc còn duy trì rộng rãi đến ngày nay.
Những nghệ sỹ nhạc dân gian nổi tiếng ở Na Uy là Olav Jørgen Hegge, Vidar Lande,
Annbjørg Lien, Susanne Lundeng, Agnes Buen Garnås, Kirsten Bråten Berg và Odd
Nordstoga
+ Lịch sử văn học Na Uy bắt đầu với những bài thơ Eddaic và thơ skaldic ngoại
giáo ở thế kỷ thứ 9 và thứ 10 với những nhà thơ như Bragi Boddason và Eyvindr
Skáldaspillir. Trong thời kỳ Liên minh Scandinave và Liên minh Đan Mạch-Na Uy
(1387-1814) có ít tác phẩm văn học Na Uy xuất hiện, ngoại trừ một số tác phẩm
đáng lưu ý của Petter Dass và Ludvig Holberg.
Hai sự kiện lớn đã thúc đẩy sự hồi sinh của văn học Na Uy. Năm 1811 một trường
đại học Na Uy được thành lập tại Christiania. Với tinh thần cách mạng sau các
cuộc Cách mạng Mỹ và Pháp, người Na Uy đã ký bản hiến pháp đầu tiên của mình năm
1814. Ngay sau đó, từ sự tù túng văn hoá Na Uy đã đưa lại cho thế giới một loạt
các tác gia được công nhận đầu tiên ở Scandinavia, và sau đó là trên toàn thế
giới; trong số đó có Henrik Wergeland, Peter Asbjørnsen, Jørgen Moe và Camilla
Collett.
Tới cuối thế kỷ 19, ở Thời Vàng son của văn hoá Na Uy, cái gọi là Bộ bốn Vĩ đại
xuất hiện: Henrik Ibsen, Bjørnstjerne Bjørnson, Alexander Kielland, và Jonas
Lie. "Các tiểu thuyết nông dân" của Bjørnson, như "En glad gutt" (Một chú bé
hạnh phúc) và "Synnøve Solbakken" là kiểu chủ nghĩa lãng mạn quốc gia tiêu biểu
của thời gian ấy, trong khi đó các tiểu thuyết và truyện ngắn của Kielland chủ
yếu mang tính hiện thực.
Ở thế kỷ hai mươi ba tiểu thuyết gia Na Uy đã được trao Giải Nobel văn học:
Bjørnstjerne Bjørnson năm 1903, Knut Hamsun cho cuốn sách "Markens grøde" ("Nhựa
của đất") năm 1920, và Sigrid Undset năm 1928. Trong thế kỷ hai mươi các tác gia
như Dag Solstad, Jostein Gaarder, Jens Bjørneboe, Kjartan Fløgstad, Lars Saabye
Christensen, Johan Borgen, Herbjørg Wassmo, Jan Erik Vold, Rolf Jacobsen, Olaf
Bull, Jan Kjærstad, Georg Johannesen, Tarjei Vesaas, Sigurd Hoel, Arnulf
Øverland và Johan Falkberget đã có những đóng góp quan trọng cho văn học Na Uy.
Ẩm thực
Ẩm thực truyền thống của Na Uy cho thấy ảnh hưởng lâu đời truyền thống đi biển
và nuôi cá hồi của người Na Uy.
Các món ăn từ cá chiếm phần chủ đạo trong ẩm thực của người Na Uy. Món cá trích,
cá hồi, cá tuyết và hải sản khác cân bằng với pho mát, các sản phẩm sữa và
bánh mì (chủ yếu là bánh mì đen ). Món Lefse là món bánh tráng với khoai tây nổi
tiếng của Na Uy, phổ biến dịp Giáng sinh. Một số món ăn truyền thống của Na Uy
bao gồm lutefisk, smalahove, pinnekjøtt, Krotekaker và fårikål.
Điểm du lịch
- Miền Bắc Na Uy mang khí hậu lạnh của miền Bắc Cực. Các địa danh nơi đây nên
đến:
+ Atla: xem hiện tượng Mặc trời lúc nửa đêm
+ Quần đảo Lofoten: gồm những làng mạc nhỏ bé và các hoạt động câu cá giải trí.
+ Quần đảo Svalbard: quần đảo của những chú gầu trắng Bắc Cực. Nơi đây du khách
sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng hiện tượng kỳ thú của thiên nhiên là các quang phổ ở
miền Cực Bắc. Ngoài ra các điểm vui chơi khác như là: Karasjok, Troms, Nordland,
Navirk…
- Miền Đông Na Uy được biết đến bỡi những hồ nước tuyệt đẹp, trong suốt như pha
lê, các dãy núi trải mình dài nhiều tầng lớp. Các địa danh nơi đây nên đến:
+ Công viên quóc gia Jotunheimen. Đến Jotunheimen du khách không thể không gắng
sức leo lên đỉnh ngọn núi Galdhøpiggen - cao nhất tại công viên quốc gia này, để
mở tầm mắt chiêm ngưỡng khung cảnh ngoạn mục của Đông Na Uy.
+ Gjøvik, Land and Toten cũng là một điểm đến hấp dẫn không kém, tại đây du
khách có thể đi du ngoạn trên hồ Đông Na Uy bằng du thuyền. Fla là một điểm đến
dành cho những ai yêu thiên nhiên và hoa đẹp. Còn đến với Hadeland du khách có
thể chứng kiến các công trình kiến trúc mang đậm nét văn hóa của Na Uy. Ngoài ra
các chuyến phiêu lưu bằng những chiếc xuồng và ngắm nhìn các chú chim tại các
công viên quốc gia củng đầy thú vị. Các điểm đến tại miền Đông Na Uy khác:
Ostfold, Al, Romerike, Trysil (khu vực dành cho môn trượt tuyết), Valdres (đi xe
đạp)...
- Miền Trung Na Uy: vùng đất hội tụ những nét đặc trưng của đất nước,
con người và văn hóa Na Uy. Các kiến trúc cổ xưa còn giữ lại cùng với sự kết hợp
của văn hóa hiện đại phương tây. Ở miền trung Na Uy củng có các hồ nước tuyệt
đẹp, các đồng cỏ xanh bao la và hệ động vật phong phú. Đến miền trung Na Uy đơn
giản chỉ là tránh đi sự ồn ào, tấp nập, một nơi lý tưởng dành cho nghỉ dưỡng.
Cảnh quan thiên nhiên đẹp, các động vật hoang dã đã trả lời được tại sao du
khách đến miền trung Na Uy. Các điểm du lịch nỗi tiếng như là: Roros, Trondheim,
Kystriksveien (dành cho câu cá giải trí)…
- Miền Nam Na Uy: vùng đất của những bãi đá ngầm, Các vịnh nối dài từ đất liền
ra biển và các làng mạc xinh xắn nhỏ bé dọc theo các hồ. Có rất nhiều điểm đến
tại miền Nam Na Uy như là Mandal để xem sự trầm lắng của mặt biển bao la và ngọn
hải đăng hùng vĩ. Sirdal là nơi tuyệt vời cho những chuyến leo núi. Rauland là
vùng đất với những làng mạc ven núi, bạn có thể đi bộ để tham quan công viên
quốc gia Hardangervidda. Các địa điểm du lịch khác trên miền Nam Na Uy là:
Sorlandet, Talemark, Kristiansand, Kragero, Rjukan…
- Thủ Đô Oslo của Na Uy: Sự kết hợp độc đáo của một thành phố thủ đô nhộn nhịp
và thiên nhiên bao la đã tạo cho Oslo một ấn tượng độc đáo. Đến miền trung Na Uy
du khách không thể bỏ qua điểm du lịch hấp dẫn này. Các nhà bảo tàng và các
phòng trưng bày tại Oslo với nội dung trưng bày phong phú luôn là đề tài cho các
du khách có đầu óc khám phá.
(Theo Chudu24.com)
Lễ hội
Sự kiện lễ hội hàng năm ở Na Uy
-
Lễ hội mừng năm mới ở Oslo
-
Lễ hội Nghệ thuật Bergen
-
Liên hoan nhạc Jazz Oslo
-
Liên hoan Âm nhạc thính phòng Oslo
-
Lễ hội âm nhạc ngoài trời Oya ở Oslo
-
Lễ hội ẩm thực Na Uy tại Alesund
-
Những ngày hội chợ vùng Etne, Na Uy
-
Ngày Độc lập
-
Lễ Phục Sinh
-
Các lễ hội âm nhạc vùng Bergen
-
Liên hoan quốc tế nhạc Jazz Stavanger
-
Liên hoan nhạc Jazz Kongsberg
-
Lễ Giáng sinh
-
Lễ hội giữa mùa hè vùng Scandinavia
-
Ngày lễ Valentine
Ngoài ra cón có các lễ hội đặc biệt khác như lễ hội Gỗ, lễ hội mưa Bergen...