Cuộc sống người Việt tại San Jose
Thứ sáu 17/12/2010 | 10:26:49
Ở miền bắc California, Mỹ, dọc theo vùng vịnh San Francisco, đâu đâu cũng có
người Việt sinh sống. Nhưng người Việt tập trung đông nhất ở thành phố San Jose
- phía nam vùng vịnh San Francisco.
Cuộc sống của người Việt ở San Jose khá nhộn
nhịp. Và cộng đồng người Việt ở San Jose cũng được thành lập từ rất sớm với
những hoạt động sinh hoạt cộng đồng diễn ra thường xuyên để làm mối giao kết
giữa những người Việt xa xứ tại miền Bắc California.
Người Mỹ gọi San Jose là Thung Lũng Điện Tử vì nơi đây tập trung rất nhiều hãng
điện tử nổi tiếng. Hầu như tất cả những sản phẩm điện tử mới nhất trên thế giới
hiện nay đều ra đời từ đây. Còn người Việt thì gọi San Jose là Thung Lũng Hoa
Vàng vì đây vừa là nơi có rất nhiều hoa dại màu vàng vào mùa xuân và cũng nhằm
ngụ ý đất lành chim đậu. Sau 35 năm rời quê hương và sinh sống ở San Jose, đã
không có ít người Việt thành danh nơi đây. Có những người là luật sư, bác sĩ, kỹ
sư điện toán, cảnh sát trưởng, và cả nghị viên của chính quyền thành phố.
Hầu như người Việt hơn 18 tuổi khi đến Mỹ ai cũng bắt đầu cuộc đời bằng việc
đăng ký đi học tiếng Anh, học lái xe và tìm cho mình một công việc lao động chân
tay tạm thời trước khi bắt đầu một công việc lao động trí óc. Bên cạnh đó cũng
có một số phụ nữ Việt Nam chịu an phận ở nhà làm nội trợ mặc dù ở Việt Nam họ
từng có những công việc mà ai cũng thèm muốn.
San Jose có rất nhiều trung tâm dạy ngoại ngữ và nghề miễn phí gọi là Adult
Education hay Vocational School, cũng có một số nơi thu học phí ở mức tượng
trưng. Tại những trung tâm này anh chị em gặp nhau và những người đi trước sẽ
chỉ cho những người mới đến cách xin phúc lợi xã hội (Welfare), Housing, Food
Stamp hoặc bảo hiểm miễn phí. Người Mỹ tạo ra những chương trình này nhằm giúp
đỡ mọi người dân có điều kiện hòa nhập xã hội.
Trong ánh mắt của người Mỹ, những
người thanh niên trai tráng, những người có sức khỏe mà vẫn nộp đơn xin trợ cấp
từ chính phủ là những kẻ cắp, những kẻ vô dụng hơn cả những người làm trò vui
bên vỉa hè để xin tiền. Ngược lại, không ít người Việt coi việc lãnh tiền của
chính phủ là niềm tự hào. Một số người sau khi có công việc ổn định, sếp muốn
tăng lương, tăng chức nhưng vẫn từ chối vì sợ chính phủ cắt trợ cấp. Đó chính là
những kẻ hôi của giấu mặt. Có cả những trường hợp, cha mẹ sợ con cái mình đi học
không được nhận tiền trợ cấp của chính phủ (Financial Aid) nên cũng chẳng dám
thăng quan tiến chức để khỏi phải khai thuế nhiều, khai thu nhập cao, miễn sao
con mình đi học được hưởng tiền trợ cấp. Đó là lối suy nghĩ khá “kỳ quặc” của một số người Việt ở Mỹ dưới con mắt của những người công dân Mỹ mang chủng tộc khác.
Bằng lái xe là một thứ rất cần thiết cho mỗi người dân sống ở Mỹ vì nếu không
biết lái xe sẽ rất bất tiện cho bạn trong việc đi lại và di chuyển. Học lái xe ở
California rất sướng, có nhiều ngôn ngữ để cho dân nhập cư lựa chọn. Mức học phí
cũng rất cạnh tranh. Nhưng không riêng gì ở California mà ngay cả các bang khác
ở Mỹ, luật lái xe rất nghiêm ngặt, nếu bạn vi phạm, bị phạt tiền khá nặng tùy
theo mức độ.
Trong năm đầu tiên, dân nhập cư nếu muốn đi học lên hay học lại cao đẳng/đại học
thì rào cản lớn nhất là học phí. Học phí năm đầu tương đương giá dành cho du học
sinh. Thôi thì đành kiếm một công việc lao động chân tay hay là làm bồi bàn vậy vì
đó là công việc dễ kiếm nhất ở nơi đây trừ nghề làm nail.
Nghề làm nail là nghề phổ biến và được xem là nghề dễ kiếm sống nhất của người
Việt ở Mỹ. Nhưng những năm gần đây, nghề nail có xu hướng “thất thời” cho nên đã
không ít người Việt ở California và cả ở các bang khác của Mỹ dần dần bỏ nghề để tìm
cho mình một hướng đi khác như mở nhà hàng Việt Nam. Bồi bàn cho nhà hàng Mỹ thì
không được vì trình độ tiếng Anh chưa có. Bồi bàn cho nhà hàng Việt thì không
biết bao nhiêu nước mắt đã phải chảy ngược trong lòng.
Ở Mỹ, mua bảo hiểm là một việc bắt buộc mà mỗi công dân phải làm. Có rất nhiều
loại bảo hiểm trong đời sống hàng ngày mà mình phải mua như bảo hiểm sức khỏe,
bảo hiểm xe cộ, bảo hiểm nhà cửa... Những gia đình không thuộc diện thu nhập
thấp sẽ cảm thấy đau đầu về vấn đề bảo hiểm y tế. Mỗi gia đình hằng tháng có thể
tốn từ 450 USD đến 1500 USD để mua bảo hiểm y tế. Giá cả tùy thuộc vào chương
trình bảo hiểm mà mình chọn và độ tuổi của người mua bảo hiểm. Thực ra, người
chủ gia đình mua bảo hiểm cũng không có thời gian đi khám bệnh vì bận phải kiếm
tiền trả tiền hóa đơn hằng tháng trong đó có tiền bảo hiểm. Một số công ty mua
bảo hiểm sức khỏe cho nhân viên mình, nhưng không phải ai cũng may mắn vì điều
đó. Nếu bạn mua bảo hiểm chung với công ty, giá có thể rẻ hơn, công ty sẽ trừ
tiền bảo hiểm vào paycheck của bạn.
Ở những bang khác, mùa đông cỏ trở nên héo úa, đâu đâu cũng phủ đầy tuyết trắng
xóa, đặc biệt là ở miền đông bắc nước Mỹ. Ngược lại ở California - tiểu bang
đông dân nhất nước Mỹ, mùa đông cỏ mọc xanh rì trên những ngọn đồi. Rồi xuân đến
với hoa vàng (mustard) mọc khắp hai bên đường cao tốc (freeway). Hoa đào sau một
mùa nắng nóng, được tiếp thêm nước từ những cơn mưa mùa thu hiếm hoi bắt đầu trổ
bông. Bông đào yểu điệu, yếu đuối, chỉ cần một cơn gió nhẹ rụng nhiều vô kể. Hoa
nhiều vô kể, đẹp mê hồn nhưng nếu cắt đem vô nhà trưng thì bị héo thật nhanh.
Mùa thu, California có những cơn mưa rào thoáng qua. Mưa chỉ đủ đánh thức cỏ
trên đồi trổ mầm xanh. Miền bắc California uống nước từ tuyết tan chảy. Miền nam
vùng Los Angeles vì dân số đông và tập trung hơn miền bắc một phần dùng nguồn
nước từ miền bắc và phụ cận, một phần dùng nguồn nước lọc tái sử dụng (from
toilet to tap). Hệ thống lọc quả thật rất hiện đại. Một ly nước đen xì biến
thành ly nước trong veo. Tôi cũng hơi sợ sau khi biết về cách lọc nước này,
nhưng chưa có ai chết vì uống nước này phải không?
Sẽ không chứng kiến được lối sống của người Mỹ nếu bạn không đi đến những khu
vui chơi, giải trí như rạp chiếu phim, công viên... vào dịp holiday hoặc cuối
tuần như đến sân vận động để xem thể thao, xem mọi người hò hét. Năm nay, đội
Giants của môn bóng chày được vào World Series, đi đâu cũng thấy mọi người nói
về Giants, hầu như tất cả mọi đài truyền hình tại vùng Bay Area đều đưa tin về
đội nhà trên tất cả các bản tin này kể từ chiến thắng này.
Nước Mỹ có rất nhiều trò vui, tùy theo từng mùa. Dọc theo vùng vịnh San
Francisco và những thành phố phụ cận, người Việt luôn tìm thấy cho mình những
nơi vui chơi, khu giải trí khá thú vị. Mùa xuân ngồi nhà ngắm hoa đào nở hay
tham dự lễ hội Hoa anh đào của người Nhật Bản. Mùa hè đi biển Santa Cruz xem hòa
nhạc (thứ 6), hay đi trung tâm thành phố (downtown) xem biểu diễn các chương
trình hài kịch. Ở biển San Francisco, mùa hè hàng năm cũng có các cuộc đua
thuyền buồm thu hút sự chú ý của nhiều người dân vùng vịnh nơi đây và cả du
khách phương xa. Mùa thu được xem là mùa đẹp nhất trong năm ở xứ ôn đới này với
khí hậu mát mẻ và tiết trời trong xanh. Người dân nơi đây thường tìm đến những
công viên để chụp những bức ảnh tuyệt đẹp của thiên nhiên, của đất trời. Và
người dân nơi đây còn có cơ hội xem biểu diễn máy bay nhào lộn (air show).
Người Việt mình cuối tuần thường ở nhà để nghỉ ngơi chuẩn bị cho tuần làm việc
kế tiếp, phần vì muốn lấy lại sức sau một tuần làm việc mệt mỏi. Chủ yếu dùng
thời gian cuối tuần dọn dẹp nhà cửa hoặc đi chợ mua thức ăn chuẩn bị để đi làm.
Ngoài ra cuộc sống nơi đây vào cuối tuần có rất nhiều hoạt động với gia đình,
bạn bè như cắm trại, đi biển, thả diều đi tham quan những nơi nổi tiếng của
thành phố San Francisco, Vườn quốc gia Yosemite (Yosemite National Park) - một
trong những danh lam thắng cảnh hùng vĩ và nổi tiếng của nước Mỹ nằm ở biên giới
tiểu bang California và Nevada , Muir Woods. Những ai có nhiều thời gian hơn có
thể đi du lịch miền Nam Cali hoặc đi thăm những bang lân cận khác. Vé máy bay
nhiều khi sales với giá rẻ bất ngờ.
Mỗi gia đình là một ốc đảo, trẻ con thường không được chạy nhảy ngoài đường, một
phần cha mẹ sợ bị bắt cóc, một phần sợ bị xe đụng nên phần lớn hoạt động của trẻ
em xoay quanh tivi. Cuối tuần thường thì nếu cha mẹ có thời gian sẽ dẫn con mình
đi công viên gần nhà. Mỗi cụm dân cư thường có một công viên nhỏ với cầu trượt
để trẻ có thể chơi đùa thoải mái. Trẻ em Mỹ thật đáng yêu, chúng thường đặt câu
hỏi với cha mẹ, nếu cha mẹ cố tình trả lời sai thì hôm sau chúng sẽ nói với cô
giáo những điều sai đó. Lúc đó cô giáo sẽ hỏi ai dạy chúng. Còn nếu không trả
lời thì chúng sẽ tìm cách dạy chúng ta câu trả lời. Con nít thông minh một cách
đáng sợ.
Chương trình dự báo thời tiết luôn cập nhật liên tục trong ngày với độ chính xác
rất cao vì họ dùng vệ tinh để theo dõi thời tiết. Ai nói người Mỹ không mê tín?
Vùng miền đông, một số nơi vẫn còn tin vào sự xuất hiện của con chuột chũi (ground-hog) dự báo thời tiết của mùa đông (ground-hog day). Và không ít người
Mỹ cũng tin vào phong thủy trong kiến trúc, họ tìm đến China Town để mua những
“linh vật” để trưng bày trong nhà để được gặp may mắn trong cuộc sống. Có lẽ
phong tục của những người Đông Á nhập cư ở Mỹ đã dần dần được phổ biến đến các
chủng tộc của các quốc gia khác ở Mỹ.
Vào dịp Halloween, Half Moon Bay hằng năm có lễ hội Bí Đỏ (pumpkin festival)
nhưng nạn kẹt vẫn không là điều trở ngại mọi người tham gia lễ hội. Tại đây sẽ
trưng bày những quả bí bự không tin nổi đó là sự thật và mọi người thi thố coi
quả nào bự nhất và có hình dạng lạ nhất.
Trung tâm thành phố San Jose vào những ngày tháng 12 thường có chương trình
Christmas in the park. Thành phố sẽ trưng bày những mô hình tiêu biểu cho không
khí giáng sinh của châu Âu vào thế kỷ trước và có máy tạo tuyết giả đang rơi cho
trẻ em nô đùa. Mọi người đừng quên lái xe vòng quanh Willow Glen để xem đèn
giáng sinh trong những ngày này.
Khoảng vào cuối tháng 7 hằng năm, Gilroy thường tổ chức lễ hội tỏi (Gilroy
Garlic Festival). Tỏi vùng Gilroy vừa nhiều và vừa thơm. Mỗi khi mùa tỏi đến,
hương tỏi theo gió bay, sáng thức dậy người dân San Jose có thể ngửi được.
California có rất nhiều loại bánh mỳ, bánh Sourdough làm tại thành phố San
Francisco là một phần văn hóa của vùng vịnh này. Sau khi rời khỏi California,
nếu ai đó vẫn còn thèm bánh mỳ Sourdough thì không nên mua ở những nhà hàng ở
bang khác vì người ta sẽ tưởng bạn là người ngoài hành tinh hay cố tình chọc quê
họ.
Nhà thờ và chùa của người Việt ở San Jose khá nhiều. Không cần phải đợi đến dịp
lễ Tết hay rằm tháng tư, rằm tháng Bảy mà người Việt thường đi chùa, đi nhà thờ
vào cuối tuần. Với người Việt sống xa xứ, đi chùa/nhà thờ để nghe giảng kinh, để
tìm một nơi tịnh tâm cho chính mình trên đất khách quê người sau những giờ làm
việc mệt mỏi, để được tìm gặp những người đồng hương cùng tôn giáo, để được gia
nhập sinh hoạt những hội đoàn có cùng chí hướng tâm niệm với mình. Và với một số
gia đình người Việt những tổ chức tôn giáo này là nơi để con cái họ không chỉ
được dạy tiếng Việt mà còn là nơi con cái họ được dạy đạo lý làm người, một phẩm
chất đạo đức không thể thiếu của người Việt Nam.
Jolene & Vương Vi
(trinhschooling@yahoo.com)